ارز فیات چیست و تفاوت آن با ارزهای دیجیتال

ارزها در دنیای اقتصادی امروزه نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند، این ارزها به عنوان واحد پولی در تبادلات اقتصادی و انتقال دارایی مورد استفاده قرار می گرفتند؛ اما در دنیای مدرن امروزه، دو نوع اصلی ارز وجود دارد: پول فیات و ارزهای دیجیتال. تا انتهای این مقاله همراه دپارتمان اقتصاد آکادمی بیتریوم باشید تا به مفهوم ارز فیات و تفاوت‌های آن با ارزهای دیجیتال بپردازیم.

ارز فیات چیست؟

پول فیات یا (Fiat Currency) که آن را به عنوان پول بی پشتوانه دولتی می شناسند، در اصل همان پول ملی بوده که دولت یک کشور آن را صادر می ‌کند. اصطلاح “فیات” از کلمه لاتین (Fiat) گرفته شده و به معنای تعیین توسط مقامات می باشد؛ همچنین  این نوع ارز به عنوان پول پرداختی برای تجارت و تبادل کالاها و خدمات مورد استفاده قرار می ‌گیرد و به عنوان پایه اقتصاد کشورها عمل می‌ کنند که نقش حیاتی در تبادلات اقتصادی و تجاری داخلی و بین‌المللی دارند.

کنترل و نظارت این ارزها توسط بانک مرکزی کشور انجام می ‌شوند و معمولاً توزیع آنها تحت نظارت دولت مرکزی است. دلار آمریکا، پوند انگلیس و ریال ایران نمونه‌ هایی از پول های فیات هستند. در گذشته پشتوانه پول یک کشور به دارایی های آن مانند: طلا، نقره و یا هرگونه کالای فیزیکی واقعی دیگری وابسته بود، اما پول فیات پشتوانه فیزیکی ندارد و ارزش خود را از اعتماد عمومی، تأیید دولت و نظام بانکی مرکزی کشوری که آنها را چاپ و توزیع کرده، می ‌گیرد. تاریخچه استفاده از ارزهای فیات به سال‌ها قبل از ظهور بازار ارزهای دیجیتال باز می ‌گردد.

تاریخچه ارز فیات

تاریخچه پول فیات یک داستان مهم در تاریخ اقتصاد و پول‌ شناسی دارد؛ در قرن هفتم میلادی، چین به عنوان اولین کشوری در تاریخ بود که از پول کاغذی استفاده کرد. این پول که به نام پول “جیائوزی” نیز شناخته می ‌شد، برای تسهیل مبادلات در این کشور به کار می‌ رفت. در قرن یازدهم، عرضه این پول کاغذی به صورت انحصاری در اختیار حکومت چین قرار داشت و تبدیل به یک عنصر مهم در تاریخ اقتصادی این کشور شد.

نکته جالب دیگر این است که پول کاغذی در شکل اسکناس ابتدا در امپراتوری سوئد، در قرن پانزدهم به کار گرفته شد. این اسکناس‌ها به عنوان ارزهای کاغذی وارد دنیای غربی شدند؛ همچنین با پایان جنگ جهانی اول در قرن بیستم، دولت ‌ها و کشورها متعهد به تبدیل پول کاغذی به معادل طلا و سایر کالاهای موجود در کشور خود شدند. به عبارت دیگر، در آن دوران اگر فردی پول کاغذی را به دولت تحویل می داد، دولت متعهد بود که معادل آن را به صورت طلا پرداخت کند. با این حال، هزینه ‌های بالای جنگ و مشکلات اقتصادی پس از جنگ جهانی اول موجب شد که کشورها به درخواست وام از یکدیگر بپردازند. این مسئله باعث شد که دولت ‌ها تدریجا از تعهدات خود به تبدیل پول کاغذی به معادل کالا دست بکشند.

در نهایت، این تغییرات باعث از بین رفتن پشتوانه کالایی پول کاغذی شد و به افزایش تورم و کاهش ارزش پول در کشورها منجر شد. این تحولات تاریخی در دنیای اقتصادی نقش مهمی ایفا کرده و تأثیرات گسترده‌ ای در تاریخ اقتصاد جهانی داشته‌ است.

همچنین بخوانید: چشم انداز اقتصاد جهانی

مزایا و معایب ارز فیات

مزایا و معایب ارز فیات به عنوان نوعی پول کاغذی که ارزش آن توسط حکومت یا دولت صادر کننده تضمین می ‌شود، از اهمیت ویژه ای برخودار است که در زیر به بخشی از آن اشاره می شود :

مزایای ارز فیات:

• پذیرش گسترده: ارز فیات معمولا در سراسر کشور به عنوان واحد پول برای تبادلات مورد قبول است. این امر به افراد و شرکت‌ها امکان می‌ دهد تا تراکنش‌های مالی را به راحتی انجام دهند.
• استقرار و پایداری: حکومت‌ ها قادرند ارزش ارز فیات را کنترل کرده و پایدار نگه دارند. این مسئله باعث تا تورم و نوسان ‌های اقتصادی کمتری رخ دهد.
• راحتی تبادل: پول فیات تبادلات تجاری و تراکنش‌ های مالی را راحت تر کرده و از پیچیدگی ‌های مرتبط با تبادل با ارزهای خارجی جلوگیری می ‌کند.
• امکان تضمین وام: این نوع پول به دولت ‌ها امکان پرداخت وام‌ ها را به صورت آسان ‌تر می ‌دهد، زیرا پول فیات ارزش خود را از قدرت حکومت می گیرد.

معایب ارز فیات:

• تورم و کاهش ارزش: اگر حکومت بیش از حد پول را چاپ و آن را به اقتصاد وارد کند، ممکن است تورم افزایش یابد و ارزش پول فیات کاهش یابد.
• وابستگی به حکومت: استفاده از ارز فیات به معنای وابستگی به تصمیمات و عملکرد حکومت است. اگر حکومت ناکارآمد یا ناپایدار باشد، ممکن است شهروندان تحت تأثیر قرار گیرند؛ زیرا این پول ارزش ذاتی ندارد و پشتوانه آن اقتصاد یک کشور است.
• مشکلات در تبادلات بین‌المللی: پول فیات ممکن است در تبادل با کشورهای دیگر محدودیت‌هایی داشته باشد و کشورها برای تبادل با سایر ارزهای خارجی با مشکل مواجه شوند.
• خطر افت قیمت: اگر اعتماد به حکومت یا سیاست‌ های پولی آن زیر سوال برود، ممکن است ارزش پول فیات کاهش یابد و افراد به دنبال ارزهای دیگر برای حفظ دارایی خود باشند. به دنبال این اتفاق اقتصاد کشور دچار ضربه شدیدی خواهد شد و حتی ممکن است دچار فروپاشی شود.

در آخر توجه داشته باشید که مزایا و معایب ارز فیات به میزانی وابسته به شرایط اقتصادی و سیاسی هر کشور می ‌باشد و می ‌تواند در طول زمان تغییر کند. تصمیمات حکومت و سیاست ‌های پولی نیز می ‌توانند تأثیر زیادی در وضعیت پول فیات داشته باشند.

استرس تورم و افزایش هزینه های کالاها را در اینجا بخوانید

ارز فیات چگونه کار می کند؟

آنچه ارزهای فیات را ارزشمند می‌ سازد، اساسا به دو عامل اصلی برمی‌ گردد. اولین عامل، قدرت و استقلال کشوری است که این ارز را تولید، مدیریت و عرضه می ‌کند. دومین عامل، دولت یا بانک مرکزی کشوری است که مسئول تنظیم میزان عرضه این ارزها و اجرای سیاست‌های پولی می باشد. اگر یک کشور دارای اقتصاد قدرتمندی باشد و قادر به مدیریت مناسب ارزش پول فیات خود باشد، اعتماد مردم و تقاضا برای استفاده از آن ارز افزایش می ‌یابد که باعث ارزشمندی آن می ‌شود.

در واقعیت، اعتماد و پذیرش اجتماعی به پول فیات نیز نقش حیاتی دارد. زمانی که افراد و کسب ‌وکارها در تبادلات خود از یک پول فیات مانند دلار به عنوان واحد اصلی استفاده می‌ کنند و اعتماد به پایداری و ارزش آن دارند، این ارز به عنوان ابزار اصلی تبادل ارزش در جامعه تثبیت می ‌شود.

به عبارت دیگر، اعتماد مردم به پول فیات و تقاضا برای استفاده از آن ارزشمندی آن را تعیین می ‌کند. اگر اعتماد به پایداری و ارزش پول فیات از دست برود، ارزش آن نیز کاهش خواهد یافت؛ برای مثال اگر مردم در تبادلات خود از ارز دلار استفاده نکنند، اعتبار و ارزش دلار نیز کاهش می باید. از این رو، اصل تقاضا و عرضه در اقتصاد نقش بسیار مهمی را ایفا می ‌کند، همچنین قدرت اقتصادی، نظامی، فرهنگی و غیره، یک کشور و اعتماد اجتماعی به آن ارز، تضمین کننده ارزشمندی پول فیات است.

مقایسه ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال

یکی از ویژگی‌های مشترک ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات، نداشتن پشتوانه فیزیکی است و تفاوت اساسی بین آنها در میزان کنترل و مدیریت ارز می باشد. ارزهای فیات، توسط دولت‌ها و بانک ‌های مرکزی کشورها کنترل می ‌شوند و تصمیمات این نهادها به طور مستقیم بر روی ارزش و عملکرد ارز ملی تأثیر می ‌گذارد. در مقابل، ارزهای دیجیتال به طور کاملا غیرمتمرکز و بدون نهاد مرکزی کنترل ‌کننده عمل می ‌کنند. معنی آن این است که هیچ نهاد مرکزی نظارت یا کنترل مستقیمی بر روی آنها ندارد.

در ادامه مقایسه پول فیات و ارزهای دیجیتال در چندین جنبه مهم به موارد زیر می پردازیم:

منشا و کنترل:

• پول فیات: پول‌ های ملی توسط دولت‌ ها و بانک‌ های مرکزی صادر می ‌شوند و تحت کنترل دولت مرکزی قرار دارند. این ارزها اغلب به عنوان پول رسمی کشور شناخته می ‌شوند.
• ارزهای دیجیتال: رمز ارزها توسط فناوری بلاک چین ایجاد می ‌شوند و معمولاً تحت کنترل مرکزی نیستند. این ارزها به طور مستقل از دولت‌ ها و بانک‌ های مرکزی عمل می ‌کنند.

همچنین می توانید درباره فناوری بلاک چین بیشتر بخوانید.

پشتوانه و ارزش:

• پول فیات: ارزهای فیات با اینکه پشتوانه فیزیکی ندارند اما بیشتر پشتوانه دولتی دارند و ارزش آنها از اعتماد مردم به دولت و پشتوانه اقتصادی کشور بستگی دارد.
• ارزهای دیجیتال: رمز ارزها اغلب به عنوان ارزهای بدون پشتوانه شناخته می‌ شوند. ارزش آنها به عواملی مانند تقاضا، پذیرش، و فناوری بلاک چین وابسته است.

انتقال و سرعت:

• پول فیات: انتقال پول فیات اغلب از طریق بانک‌ها و نظام‌های مالی مرکزی صورت می‌گیرد که ممکن است زمان‌ بر باشد.
• ارزهای دیجیتال: انتقال ارزهای دیجیتال با استفاده از تکنولوژی بلاک چین سریع ‌تر و کم هزینه ‌تر است. این امکان را می‌ دهد که ارزها به سرعت در سراسر جهان منتقل شوند.

خصوصیت‌های امنیتی:

• پول فیات: امنیت پول فیات اغلب بستگی به تدابیر امنیتی بانک‌ ها و دولت دارد. تقلب و تقلید پول‌ های فیات ممکن است رخ دهد.
• ارزهای دیجیتال: رمز ارزها با استفاده از رمزنگاری و تکنولوژی بلاک چین امنیت بالاتری دارند. انتقال و معاملات آنها تحت نظر و شفافیت بیشتری انجام می‌ شود.

پذیرش و استفاده:

• پول فیات: ارزهای فیات در سراسر جهان به عنوان واحد معاملاتی رایج و پذیرفته شده است. افراد و کسب‌ وکارها به طور گسترده از آنها استفاده می ‌کنند.
• ارزهای دیجیتال: استفاده از رمز ارزها به تدریج در حال گسترش است، اما هنوز به اندازه پول فیات پذیرفته نشده ‌اند.

در کل، پول فیات و ارزهای دیجیتال هر دو دارای ویژگی‌ها و مزایا و معایب منحصر به فردی هستند. تعیین اینکه کدام یک بهتر است، بستگی به نیازها و شرایط فردی و کسب ‌وکاری دارد.

سخن پایانی

در این مطلب از آکادمی بیتریوم به بررسی ارز فیات و تفاوت آن با ارزهای دیجیتال پرداختیم. همچنین تاریخچه پول را به صورت خلاصه بررسی کردیم.

در کل، پول فیات پشتوانه کالایی و فیزیکی ندارد، ارزش ارزهای فیات به قدرت و اعتماد کشور صادر کننده آن بستگی دارد. همچنین، تفاوت‌ها و شباهت‌های ارزهای فیات با ارزهای دیجیتال را نیز مورد بررسی قرار دادیم.

نظر شما راجب پول فیات چیست؟ به نظر شما ارز دیجیتال بهتر است یا ارز فیات؟ کدام یک ریسک و خطر کمتری دارد؟ نظرات خود را در بخش دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید.