فارکس چیست؟

امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و اینترنت، فعالیت در بازارهای مالی مانند فارکس راحت تر در دسترس قرار گرفته است. همچنین شما می توانید از هر نقطه ای در جهان، از طریق پلتفرم های معاملاتی موجود، در بازارهای جهانی فارکس فعالیت نمایید. فارکس به عنوان بزرگترین و محبوب ترین بازار مالی جهان شناخته می شود. بنابراین، در دپارتمان اقتصاد آکادمی بیتریوم به تحلیل جزئیات بازار فارکس می پردازیم و در این رابطه به سوال “فارکس چیست؟” و ابعاد مختلف این بازار پاسخ خواهیم داد.

فارکس چیست و چگونه کار می‌ کند؟

واژه فارکس (FOREX) برگرفته از عبارت Foreign Exchange Market، به معنای بازار ارز خارجی است. در این بازار، تبادل ارزها صورت می‌ گیرد و تبدیل ارزها به یکدیگر فعالیت اصلی آن محسوب می ‌شود. این تبادلات برای خرید و فروش کالا، خدمات، هزینه‌ های مسافرتی و سرمایه ‌گذاری‌ها استفاده می‌ شود. در فارکس، مؤسسه های مالی بزرگ، بانک ‌ها، شرکت‌ های چند ملیتی، تجار، شرکت‌ های بیمه، شرکت‌ های صادرات و واردات، سفته‌ بازان و افراد حقیقی، ارزهای مختلف را مورد معامله قرار می ‌دهند، از جمله دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و غیره. این معامله با خرید یک ارز و به ‌منظور هم ‌زمان فروش ارز دیگر صورت می ‌پذیرد.

در بازار تبادل ارزهای جهانی، همه ی معامله گران بدون نیاز به مکان فیزیکی خاصی از طریق شبکه الکترونیکی، در حال معامله ارزهای مختلف هستند. اگرچه بازار تبادل ارز (OTC) را یک بازار بدون مکان فیزیکی می دانند، اما مراکز اصلی این تجارت در لندن، نیویورک و توکیو واقع شده اند. در حال حاضر بزرگترین کارگزاری های بورس دنیا در آمریکای شمالی وجود داشته و معاملات فارکس در این کشور به طور دقیق تنظیم شده است.

مسئولیت نظارت بر عملکرد کارگزاران و جلوگیری از وقوع تخلف در بازار فارکس توسط چندین سازمان انجام می‌شود. این سازمان‌ها به عنوان نهادهای نظارتی یا رگولاتور شناخته می ‌شوند. بین این نهادها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که از جمله مهم‌ترین رگولاتورها در این زمینه هستند:

• NFA آمریکا
• FCA انگلستان
• FINMA سوئیس
• BaFin آلمان
• ASIC استرالیا
• Mifid اتحادیه اروپا
• FMA نیوزلند
• CySEC قبرس

در بازار متنوع خاورمیانه، کشورهای قبرس و امارات به‌ عنوان مقاصد محبوب برای حضور کارگزاران فارکس شناخته‌ می ‌شوند. اخیراً، تمرکز روی بازار‌های در حال توسعه افزایش یافته است؛ اما اروپا در این حوزه پیشرفت کرده و بر اساس تعداد کارگزاران فارکس، به عنوان قاره برتر شناخته می ‌شود. معامله‌ گران بازار فارکس با اطمینان بیشتری با کارگزاران اروپایی همکاری می ‌کنند. در بازار فارکس، گروه‌های مختلفی از سرمایه‌ گذاران فعالیت می‌ کنند که در واقع بازیگران بازار هستند. این بازیگران با هدف و انگیزه‌های مختلف در این بازار حضور دارند؛ گاه به منظور شرط‌بندی و گاه به منظور کسب سود، اما در نهایت نقش خود را در حفظ تمامیت و ثبات بازار ایفا می ‌کنند.

در فارکس، همانند سایر بازارهای مالی، از تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال برای بررسی حرکات قیمتی جفت ارزها استفاده می ‌شود. اصطلاح جفت ارزی در فارکس به دو ارزی اشاره دارد که با یکدیگر معامله می ‌شوند. بررسی شرایط اقتصادی و سیاسی دو ارز می‌ تواند تحلیل بنیادی مناسبی درباره تبادل آن دو ارائه دهد. عواملی مانند سیاست‌های پولی بانک مرکزی، تمایل آن‌ها به افزایش یا کاهش نرخ بهره، رشد اقتصادی و نرخ تورم می‌توانند بر روند معاملات تأثیر بگذارند.

همچنین بخوانید: نرخ بهره بین بانکی چیست؟

ویژگی های بازار فارکس

مهم‌ ترین ویژگی‌های بازار فارکس عبارتند از:

• فعالیت شبانه ‌روزی

یکی از ویژگی‌های منحصربه ‌فرد فارکس، طرح کار ۲۴ ساعته و ساختار غیرمتمرکز آن است. به این معنی که از روز دوشنبه تا پایان روز جمعه، امکان مبادله در ساعات شبانه ‌روز نیز وجود دارد. حجم مبادلات در زمان‌های مختلفی از ترکیب ساعات کاری کشورهای مشارکت ‌کننده در بازار فارکس به دست می ‌آید. ارزها در بورس‌های بزرگ سهام و بازارهای جهانی مختلفی مانند زوریخ، هنگ‌ کنگ، نیویورک، توکیو، فرانکفورت، لندن، سیدنی و پاریس معامله می ‌شوند. هنگامی که بازار در ایالات‌ متحده تعطیل شود، روز کاری در توکیو و هنگ‌ کنگ آغاز می ‌شود. این انعطاف زمانی که به معامله ‌گرانی با برنامه‌های پرمشغله مناسب است، زیرا نیاز نیست نگران ساعت ‌های باز و بسته شدن بازار باشند و در هر زمانی می‌توانند معاملات خود را انجام دهند. باید توجه کرد که بهترین زمان برای سرمایه ‌گذاری، ساعت‌هایی از شبانه روز هستند که در آن، فعالیت بازارهای مختلف (مانند بازار آمریکا و اروپا) همپوشانی دارند.

• داشتن اعتبار اهرمی بالا (High Leverage)

یکی از مهم ترین نکات درباره تراکنش در بازار فارکس، وجود اعتبار اهرمی بالا است. ابتدا به توضیح مفهوم اعتبار اهرمی یا لوریج می ‌پردازیم. در بازار فارکس همانطور که در بازار آتی در ایران نیازی نیست که مشتری تمام سرمایه مورد نیاز را داشته باشد تا بتواند معاملات را انجام دهد، به جای آن فقط با پرداخت یک سهم کوچک از حجم کلی معامله (معمولاً ۱ تا ۲ درصد)، می‌توان معامله را انجام داد. این اعتبار را به اصطلاح “لوریج” نیز می‌ نامند. معمولاً نرخ ارز در طول روز بیشتر از یک یا دو سنت تغییر نمی‌ کند، بنابراین اگر از این اعتبار در معاملات فارکس استفاده نشود، سود یا ضرر در معاملات کم خواهد بود و سرمایه‌ گذاری در این بازار جذابیت کمی خواهد داشت.

اعتباری که به‌ طور عمومی در بازار فارکس وجود دارد، یک به صد یا یک به پانصد است. به این معنی که هر ۱۰۰۰ دلار از سرمایه شما، می ‌تواند به ترتیب معادل صد هزار و پانصد هزار دلار باشد. فرض کنید سرمایه کل شما ده هزار دلار آمریکا بوده و شما قصد سرمایه ‌گذاری در بازار سهام را دارید؛ در این صورت حجم بزرگترین معامله ‌ای که می‌ توانید انجام دهید، حداکثر برابر با سرمایه کل شما خواهد بود. با این حال، در صورت فعالیت در بازار فارکس با این مقدار سرمایه، شما می ‌توانید تا حجم سرمایه خود را صد برابر کنید. به عبارت دیگر، با سرمایه اولیه ده هزار دلار، می‌ توانید تا حداکثر یک میلیون دلار معامله کنید.

مهم است به این نکته توجه کنید که معامله ‌گری در بازارهای مالی نیازمند دانش، تجربه و مدیریت سرمایه صحیح است. اعتبار معاملاتی نقشی در موفقیت شما در این بازارها نخواهد داشت. باید به خاطر داشت که «اگر نمی‌ توانید بدون اعتبار اهرمی سود کسب کنید، هرگز با اعتبار اهرمی نیز سود نخواهید کرد». اگر قصد دارید در بازار فارکس معامله کنید، ابتدا بهتر است یاد بگیرید که چگونه باید معامله کرد.

• واحد سنجش تغییرات جفت ارزها (Pips)

به دلیل حجم بالای معاملات در بازار فارکس، نرخ تبدیل ارزها (نرخ ارز) تا چهار یا پنج رقم اعشار محاسبه می‌ شود و به رقم چهارم بعد از اعشار، پیپ (Pips) یا (Point) گفته می ‌شود. به عنوان مثال، اگر نرخ یورو به دلار از ۱٫۱۶۰۲ به ۱٫۱۶۰۹ رسید، می‌ توانیم بگوییم که ارزش یورو نسبت به دلار ۷ پیپ افزایش پیدا کرده است.

• مفهوم اسپرد (Spread) و قیمت خرید و فروش (Bid & Ask)

در تجارت فارکس، برای هر جفت ارز در هر لحظه، دو قیمت مختلف وجود دارد. یکی از این قیمت‌ها، قیمتی است که می ‌توانید با آن قیمت خرید کنید و این قیمت را “Ask” می ‌نامیم. دیگری قیمتی است که می ‌توانید در آن قیمت، فروش انجام دهید و به این قیمت “Bid” می ‌گوییم. تفاوت بین این دو قیمت، اسپرد (Spread) نامیده می‌ شود و در گوناگونی بروکرها، این اسپرد با نرخ‌های متفاوتی محاسبه می ‌شود. اسپرد در واقع هزینه ‌ای است که برای انجام معامله پرداخت می ‌شود. نوسانات موجود در بازار، حجم معاملات و سطح نقدینگی و اعتبار دارایی معامله از جمله عواملی هستند که بر اسپرد تأثیر می ‌گذارند.

• واحد اندازه‌گیری حجم معاملات

واحد اندازه‌ گیری حجم معامله در بازار مبادلات ارز، لات (Lot) است. در اکثر قراردادها هر لات برابر با ۱۰۰٫۰۰۰ واحد ارز پایه است که در اکثر جفت ارزها معادل ۱۰ دلار سود یا زیان در هر پیپ است. حداقل حجم معامله نیز در اغلب بروکرها برابر ۰٫۰۱ لات است.

با توجه به مقادیر گوناگون ارز پایه، واحد اندازه‌ گیری حجم معاملات در بازار فارکس به چهار دسته زیر تقسیم می‌شود:

• لات استاندارد برابر ۱۰۰.۰۰۰ واحد از ارز پایه
• مینی لات برابر ۱۰.۰۰۰ واحد از ارز پایه
• میکرو لات برابر ۱.۰۰۰ واحد از ارز پایه
• نانو لات برابر ۱۰۰ واحد از ارز پایه

محاسبه سود و زیان حساب معاملاتی

در بازار فارکس، حساب معاملاتی شما در هر لحظه با توجه به تغییرات ارزش جفت ارزها سود یا زیان می ‌کند و بسته به حجم پوزیشن‌ های معاملاتی، مانده‌ حساب شما افزوده یا کاسته می ‌شود. در اینجا نکته ‌ای که بسیار مهم است، مدیریت سرمایه و رعایت حجم مناسب حساب معاملاتی است. حتما باید حد ضرر خود را مشخص کنید. ممکن است تحلیل شما از روند میان‌ مدت یا بلند مدت یک جفت ارز کاملا صحیح باشد، اما اگر حد زیان تعیین نکنید و بر مبنای آن حجم معاملاتی مناسب را انتخاب نکنید، یک اصلاح عمیق بر خلاف بازار می‌ تواند موجب زیان سنگین یا از بین رفتن کل حساب معاملاتی شما شود. در صورت قبول زیان، علاوه‌ بر بار روانی فراوان، حتی در صورتی ‌که شما سرمایه مجدد برای ورود به بازار را داشته باشید، به یک تلاش دوچندان نیاز خواهید داشت تا به پله قبل بازگردید. همچنین نمی‌ توانید در شرایط نزول قیمتی دارایی خود را نگه‌ دارید تا براساس تحلیل بلند مدت خود در آینده آن را به قیمت مورد نظر به فروش برسانید. همیشه به یاد داشته باشید که در فارکس انجام معامله بدون قرار دادن حد زیان، مانند پریدن از یک هواپیما بدون چتر نجات است.

انواع جفت ارزها در بازار فارکس

جفت ارزها به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:

1. جفت ارزهای اصلی (Majors)

بیش از ۷۰٪ از معاملات بازار مرتبط با این جفت ارزها است. اکثر زمان ‌ها، آن ‌ها دارای نوسان کم، رفتار منطقی، کارمزدهای کم و قدرت نقدشوندگی بالا هستند. ارزهای موجود در این رده، مربوط به اقتصاد‌های پیشرو و قدرتمند جهان هستند.

2. جفت ارزهای فرعی یا کراس (Minors)

زیرگروه های فرعی یا کراس در بازار ارز معمولاً ارزهایی هستند که به صورت مستقیم به دلار مرجع ندارند. این ارزها از لحاظ ارزش تجارت و انتشار، در میان نمادهای اصلی به ترتیب پایین ‌تری قرار دارند و معمولاً همراه با کارمزدهای بالاتری هستند. ثبات قیمت این جفت ارزها کمتر بوده و نقدشوندگی آن‌ها به طور تقریبی مشابه دسته‌ی اول می باشد.

3. جفت ارزهای ناشناس یا اگزوتیک‌ها (Exotic)

جفت ارزهایی که شامل یک ارز اصلی به همراه یک ارز از اقتصادهای نوظهور هستند، به عنوان ارزهای اگزوتیک شناخته می‌شوند. این نمادها کمترین حجم معاملات فارکس را دارا می‌ باشند. همچنین، این ارزها به دلیل کارمزدهای بالا، نوسانات قیمتی شدید و نامعقول، مورد توجه زیادی از سوی معامله گران قرار نمی ‌گیرند.

مزایا و معایب معاملات فارکس

بزرگترین بازار در مورد حجم معاملات، فارکس است و امکان ورود و خروج با هر یک از ارزهای عمده جهان در کسری ثانیه وجود دارد. به دلیل نقدشوندگی بالا، بانک‌ها و کارگزار‌های فارکس عموماً امکان مدیریت موقعیت‌ها و بهره‌ برداری از فرصت‌ های بسیار را به مشتریانشان با سرمایه اندک می ‌دهند. با این حال، مبادله ارز عملیاتی در حوزه اقتصاد کلان است.

افراد برای شناخت و بهره ‌برداری از عواملی که باعث تغییر ارزش ارز کشورها می ‌شوند، باید به دنبال کسب اطلاعات درباره اقتصاد کلان کشورهای مختلف و ارتباطات بین آن‌ ها باشند. برای برخی از فعالان، بررسی اقتصاد کلان و پیش‌ بینی برمبنای آن به آسانی نسبت به بررسی و تحلیل شرکت ‌های خاص و دانش در زمینه صنعت مربوطه می ‌باشد، اما ممکن است عکس این وضعیت نیز صادق باشد. در واقع، بررسی اقتصاد کلان شرکت ‌ها نیازمند شناخت دقیقی از جوامع و برنامه‌ ریزی ‌های اقتصادی آنان است.

تفاوت بازار فارکس و بورس

بسیاری از کاربران، بورس و بازار فارکس را یکی می دانند و فکر می ‌کنند که قابلیت و عملکرد آنها یکسان است. علیرغم وجود شباهت‌ های زیادی بین این دو، اما در روش کار و کسب سود تفاوت ‌های مهمی وجود دارد. آشنایی با این تفاوت‌ ها و تمایزها برای فعالیت و سرمایه‌ گذاری موفق در بازار فارکس امری ضروری است.

اصلی‌ ترین تفاوت بین بورس فارکس و بازار فارکس این است که بازار فارکس تمامی معاملات ارزهای جهانی را شامل می‌ شود، درحالیکه بورس فارکس تنها به معاملاتی اکتفا می ‌کند که در یک مرکز مبادلاتی به وجود می آید. بر خلاف بازار فارکس که معاملات به صورت عمده و از طریق فرآیند الکترونیکی بین بانکی انجام می شود، در بازار بورس تجارت به صورت مستقیم بین فروشنده و خریدار انجام می شود. شیوه قیمت گذاری نیز در بازار فارکس متفاوت است و بر اساس عرضه و تقاضا و عوامل دیگر از قبیل مسائل سیاسی تغییر می کند.

معاملات CFD در بازار فارکس چیست؟

شما در بازار فارکس می ‌توانید در تاریخ سررسید با نرخ قیمت توافقی، ارز یا کالا را معامله کنید. در گذشته، معاملات به صورت سنتی انجام می‌ شدند و دو طرف توافق می‌ کردند و مبلغ کالای مورد نظر را با نرخ لحظه‌ای پرداخت می ‌کردند. یکی از نمونه‌ های معاملات CFD، معاملات فیوچرز است. در پایان این نوع معامله، شما باید به اندازه تفاوت قیمت اولیه و نهایی پرداخت یا آن را دریافت کنید.

سخن پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که فارکس چیست و سرمایه گذاری در فارکس چگونه انجام می ‌شود. این نوع معاملات دارای مزایا و معایب خاص خود می ‌باشند. برخی از مزایا شامل نقدشوندگی بالا، قابلیت استفاده از اهرم معاملاتی و باز بودن مداوم بازار می ‌باشد که برخی از سرمایه ‌گذاران را به طرف خود جذب کرده است. اما در عین حال، معاملات فارکس برخی از معایب نظیر عدم وجود قوانین مشخص، نبود نظارت دقیق، ریسک بسیار بالا و احتمال کلاهبرداری را نیز دارد. باید به خاطر داشت که در صورت سرمایه‌ گذاری در این بازار، ممکن است کل دارایی خود را به علت تغییرات قیمتی از دست دهید. برای معامله در این بازار، نیازمند اطلاعات جامع و به‌ روز در زمینه اقتصاد و سیاست، توانایی تحلیل و آشنایی کامل با روانشناسی بازارهای مالی، تجربه قوی و مدیریت سرمایه می ‌باشید.

با توجه به ممنوعیت معاملات فارکس در ایران و ریسک بالای معاملات آن، سرمایه ‌گذاری در این بازار بهتر است فقط در صورتی انجام شود که با کارگزاران حرفه ‌ای و با تجربه همکاری کنید. ما سعی کردیم، نکات مهمی که در این بازار وجود دارند را به عنوان مقاله آموزشی در اختیار شما قرار دهیم تا بتوانید آگاهی خود را در این زمینه افزایش دهید.

نظر شما در مورد بازار فارکس و نحوه عملکرد آن چیست؟ نظرات خود را در مورد این موضوع در بخش دیدگاه های آکادمی بیتریوم با ما به اشتراک بگذارید.