اقتصاد توکنی یا توکنومیک چیست؟ و چه کاربردهایی دارد؟

توکنومیک (Tokenomic) که به آن توکنومیکس (Tokenomics) نیز گفته می‌شود، از دو واژه اکونومیک (Economic) به معنای اقتصاد و توکن (TOKEN) تشکیل شده است. توکنومیک به معنای اقتصاد توکنی است و آن را می‌توان مجموع موارد یا ویژگی‌هایی دانست که بر روی ارزش اقتصادی توکن تأثیرگذار هستند. به طور کل همان‌طور که از نام توکنومیک مشخص است به اقتصاد (ارزش واقعی) توکن مربوط می‌شود.

یکی از شاخص‌هایی که در توکنومیک بسیار به آن پرداخته می‌شود، همان موضوعی است که در تمام بازارهای مالی یک اصل است، یعنی عرضه و تقاضا می‌باشد. جالب است بدانید در حالی که بسیاری از فعالین بازار طبق فاکتورهای تکنیکالی اقدام به خرید یا سرمایه گذاری بر روی رمز ارزها می‌کنند اما به جرئت می‌توان گفت توکنومیک را می‌توان مبنای بهتری برای خرید دانست. زیرا توکنومیک می‌تواند بسیاری از جنبه‌هایی که در آینده ممکن است بر روی ارزش توکن تأثیرگذار باشند را بررسی نماید و چندین شاخص مهم تاثیرگذاری که می‌تواند بر روی ارزش اقتصادی توکن اثرگذار باشد را بررسی نماید. به همین دلیل شاید معاملات مبنتی توکنومیک، تحلیل بهتری نسبت به افق آینده توکن موردنظر در اختیار ما قرار بدهد.

همچنین بخوانید: کوین و توکن چیست؟

آشنایی با تاریخچه توکنومیک

کسی که برای اولین بار حرف اقتصاد توکنی را به میان آورد فردی به نام بوروس فردریک اسکینر (Burrhus Frederic skinner) بود. شاید عجیب باشد؛ اما بوروس فردریک اسکینر یک روان‌شناس در دانشگاه هاروارد بود. این ایده را در سال ۱۹۷۲ مطرح کرد و با گذشت زمان محبوبیت زیادی به دست آورد. از آن زمان تا به امروز که اقتصاد توکنی با تغییرات و گستردگی زیادی به دست ما رسیده است، ارگان‌های مهمی از آن برای بررسی‌های اقتصادی خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال مؤسسه‌های اقتصادی بسیار مطرحی که در دنیا وجود دارند برای حوزه فعالیت خود به مطالعه توکنومیک می‌پردازند.

در حال حاضر نیز با وجود ارزهای دیجیتال، معامله‌گران توکنومیک را برای تحلیل توکن‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند. طبق تحلیل‌هایی که از توکنومیک مانند وضعیت رمز ارزی خاص در توکن سوزی (token burning) به دست می‌آورند به معاملات خرید و فروش ورود می‌کنند یا دست نگه می‌دارند. ارزهای دیجیتال به دلیل اینکه اشخاص ثالث در آن‌ها هیچ دخالتی ندارند، هر روز محبوبیت بیشتری کسب می‌کنند. همین موضوع اهمیت اقتصاد توکنی را افزایش داده است.

کاربرد اقتصاد دو توکنی در بازار ارز دیجیتال

در اقتصاد دو توکنی، یکی از دو توکن ها به عنوان برقراری امنیت، جهت افزایش سرمایه گذاری در پروژه کریپتو مورد استفاده قرار می گیرد. توکن این کار را با رعایت دقیق مقررات مشخص شده برای ارزهای دیجیتال، انجام می دهد. توکن دیگر در شبکه برای انجام برخی از فعالیت ها مورد استفاده قرار می گیرد که ممکن است برخی از این فعالیت ها از پروژه ای به پروژه دیگر متغیر باشد.

سازمان کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده، دلیل اصلی ایجاد مدل اقتصاد دو توکنی را این می داند، که ترجیح پروژه ارزهای دیجیتال این است که از اقتصاد دو توکنی استفاده کنند. تاکنون، SEC برخلاف اوراق بهادار، سهام یا اوراق قرضه که جایگاه مشخصی در چارچوب SEC دارند، به وضوح دارایی های رمزنگاری شده را طبقه بندی نکرده است. با این حال، چارچوب برای تجزیه و تحلیل «قرارداد سرمایه‌گذاری دارایی‌های دیجیتال»، راهی را برای پروژه‌های بلاک چین فراهم کرده است تا توکن‌های خود را به عنوان روشی برای برقراری امنیت ثبت کرده و شرایط خاصی را برای آن‌ها تعیین کنند تا مطابق با مقررات کار کنند.

برای اینکه پروژه به عنوان یک بستر امن در نظر گرفته شود، باید مطمئن شد که توکن های آن سود واقعی را به دارندگان آن ارائه می دهند و علاوه بر آن، پروژه نیز کاملاً غیرمتمرکز است. اگر همه این شرایط برآورده شود، این توکن توسط SEC یک توکن امنیتی در نظر گرفته می شود. از دیگر مزایای اتخاذ مدل اقتصاد دوتوکنی، این است که انگیزه های بیشتری را به دارندگان توکن و سرمایه گذاران بالقوه نسبت به پروژه های دیگر در صنعت ارائه می دهد. با دو توکن، یک پروژه رمزنگاری می‌تواند ساختار انگیزشی، ویژگی‌ها، ارتقاء و عملکردهای بهتری را به کاربران نهایی ارائه دهد.

همچنین بخوانید: تاریخچه ارزهای دیجیتال به زبان ساده

فاکتورهای مهم اقتصاد توکنی

قیمت یک توکن بر اساس عوامل مختلفی تعیین می‌شود که بهتر است قبل از سرمایه‌گذاری این عوامل را در نظر بگیرید و حتما بررسی کنید.

۱. عرضه کل و ارزش بازار (Total Supply and Market Cap)

یکی از موارد مهم در تعیین ارزش یک توکن و اقتصاد توکنی آن، عرضه کل است. معمولا توکن‌هایی که عرضه محدودی دارند، ممکن است در آینده ارزش بیشتری داشته باشند؛ زیرا عرضه کم باعث افزایش تقاضا می‌شود که در نتیجه به افزایش قیمت منجر خواهد شد. اگر عرضه نامحدود باشد، ممکن است قیمت و ارزش آن کوین زیاد افزایش پیدا نکند. به عنوان مثال بیت کوین دارای ۲۱ میلیون واحد است که محدودیت عرضه را نشان می‌دهد، اما در مقابل دوج کوین عرضه نامحدود دارد که باعث شده تا ارزش نسبتا زیادی هم نداشته باشد.

عرضه یک ارز دیجیتال با ارزش بازار آن ارتباط قوی دارد؛ محاسبه آن به صورت زیر است:

ارزش بازار = کل عرضه در گردش * قیمت فعلی توکن

ارزش بازار پتانسیل رشد توکن‌ها را برای ما مشخص می‌کند. بیایید با مثالی این موضوع را ساده‌تر کنیم: اکنون قیمت دوج کوین ۰.۰۸ دلار است و در جایگاه هشتم بازار قرار دارد. قیمت توکن YFI حدود ۶,۵۷۳.۹۴ دلار است اما در جایگاه ۱۱۱ام در سایت کوین مارکت کپ قرار دارد.

برای یافتن پتانسیل رشد کافی است ابتدا میزان عرضه این توکن‌ها را بیابیم:

عرضه کل دوج کوین: حدود ۱۳۲ میلیارد

عرضه کل YFI: حدود ۳۶,۰۰۰ واحد

این موضوع به ما نشان می‌دهد که عرضه توکن YFI محدود است و دوج کوین عرضه‌ایی نامحدود دارد. حال با ضرب این اعداد ارزش بازار دوج کوین برابر ۱۰ میلیارد و ارزش بازار YFI برابر با ۲۳۶ میلیون است. علی‌رغم قیمت بالاتر توکن YFI نسبت به دوج کوین، با توجه به ارزش بازار آن‌ها متوجه می‌شویم که پتانسیل رشد بیشتری دارد.

اگر شرایط را یکسان در نظر بگیریم دوج کوین برای دوبرابر شدن ارزش نیاز به ۱۰ میلیارد سرمایه و YFI به ۲۳۶ میلیون سرمایه دارد؛ در نهایت پتانسیل رشد توکن YFI بیشتر از دوج کوین است.

همچنین بخوانید: هاوینگ چیست؟

۲. تخصیص و توزیع (Allocation and Distribution)

پیش از اینکه یک ارز دیجیتال توسعه و راه‌اندازی شود، تخصیص توکن می‌تواند از طریق تخصیص منصفانه یا پیش‌استخراج انجام شود. تخصیص منصفانه، تخصیص یک ارز دیجیتال به روشی سازمان یافته پس از انتشار است؛ یعنی توکن‌ها از طریق ماینینگ با توجه قدرت محاسباتی نودها در شبکه بلاک چین تخصیص داده می‌شوند. از طرفی دیگر، پیش‌استخراج به معنای تخصیص ارز دیجیتال پیش از راه‌اندازی آن است؛ این کار از طریق ICO انجام می‌شود که بودجه را برای توسعه ارز دیجیتال تضمین می‌کند.

این دو مدل بر نحوه توزیع توکن‌ها می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد. اگر یک توکن منصفانه تخصیص داده شود، توزیع روی نودهایی با قدرت هش بالاتر متمرکز می‌شود، زیرا آن‌ها توکن بیشتری استخراج می‌کنند. این موضوع منصفانه تلقی می‌شود زیرا افرادی که استخراج می‌کنند، منابع سخت‌افزاری خود را در اختیار شبکه قرار داده‌اند و به نسبت افرادی که کمتر سرمایه‌گذاری می‌کنند، باید پاداش بیشتری بگیرند.

اگر تخصیص یک ارز دیجیتال به صورت پیش‌استخراج (Premining) باشد، توکن‌ها فروخته شده از طریق ICO به سرمایه‌گذاران نهادی و تیم پشت ارز دیجیتال فروخته می‌شود و معمولا سرمایه‌گذاران خرد در این مدل کمتر دیده می‌شوند. از این رو، زمانی که سرمایه‌گذاران سهم بیشتری داشته باشند، یعنی توزیع توکن به خوبی صورت نگرفته و ممکن است این سرمایه‌گذاران با فروش کامل توکن‌های خود باعث پامپ و دامپ این ارز دیجیتال شوند.

همچنین بخوانید: ICO و IPO چیست و چه تفاوت هایی بین IPO و ICO می باشد؟

۳. سرمایه‌گذاری اولیه و تورم (Vesting and Inflation)

هنگامی که یک توکن از پیش‌استخراج شده باشد، افرادی که از آن استفاده می‌کنند، می‌توانند تصمیم بگیرند تا عرضه در گردش را قفل و آن‌ها را در طول زمان آزاد کنند. این موضوع به سرمایه‌گذاران خرد اطمینان می‌دهد که سرمایه‌گذاران نهادی باعث به وجود آمدن فومو و فاد نمی‌شوند و بازار نامتعادل نخواهد شد. البته مهم است که انتشار توکن‌های قفل شده منطقی باشد و توزیع در مقادیر کم و در طول سال‌ها انجام شود.

تورم‌زا بودن یا کاهنده تورم یک توکن، به تغییر ارزش توکن‌های موجود پس از انتشار تعداد زیادی توکن در یک زمان اشاره دارد که در اقتصاد توکنی نیز اهمیت دارد؛ اگر توکن‌های زیادی عرضه شود یا عرضه نامحدود داشته باشد، به این معنا است که توکن تورم‌ زا است و زمانی که تورم رخ دهد، کاهش قیمت اتفاق می‌افتد.

به عبارتی ساده‌تر، افزایش عرضه، باعث کاهش تقاضا و در نتیجه کاهش قیمت می‌شود. از سوی دیگر، توکن‌هایی که کاهش‌دهنده تورم هستند، عرضه محدودی دارند که یعنی کاهش عرضه باعث افزایش تقاضا و در نهایت افزایش ارزش توکن می‌شود.

۴. استکینگ و کاربرد (Staking and Utility)

استکینگ ارز دیجیتال فرایند قفل کردن دارایی در یک دوره زمانی خاص به منظور دریافت درآمد غیرفعال یا پاداش شبکه است. مشکل استکینگ این است که توکن‌های قفل شده را تا پایان زمان Staking نمی‌توان برداشت کرد؛ حال اگر تعداد این توکن‌ها زیاد باشد، عرضه این ارز دیجیتال در طول این دوره محدود می‌شود که بر قیمت آن تاثیرگذار خواهد بود. کاربرد توکن‌ها چیزی است که باعث می‌شود معامله‌گران و سرمایه‌گذاران، توکن را بیشتر خریداری کنند و در نتیجه افزایش تقاضا برابر با افزایش ارزش می‌شود؛ این موضوع نیز یکی از فاکتورهای مهم در اقتصاد توکنی یک ارز دیجیتال است.

همچنین بخوانید: استیک ارز دیجیتال به چه معناست و بهترین روش های کسب درآمد از استیکینگ (Staking) کدام اند؟

چرا توکنومیک هنگام سرمایه‌گذاری در ارز‌های دیجیتال اهمیت پیدا می‌کند؟

ست کلارمن، افسانه سرمایه‌گذاری در ارزش، در کتاب سرمایه‌گذاری معروف خود با نام، Margin of Safety،  توضیح می‌دهد که “در کوتاه‌مدت عرضه و تقاضا به تنهایی قیمت بازار را تعیین می‌کند”. اگر ما بپذیریم که این گزاره درست است و در مورد دارایی‌های دیجیتال سوار بر فناوری بلاک‌ چین و همچنین بازار سهام صدق می‌کند، درک عواملی که بر عرضه و تقاضا تأثیر می‌گذارند، هم برای دلالان و هم برای سرمایه‌گذاران از اهمیت حیاتی برخوردار خواهد بود.

نتیجه‌گیری

اقتصاد توکنی مربوط به یک توکن است که قبل از سرمایه‌گذاری باید به آن توجه کنید؛ در توکنومیک عواملی مانند عرضه کل، ارزش بازار، کاربرد، توزیع و تخصیص توکن و غیره را باید به دقت مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید تا یک سرمایه‌گذاری موفق داشته باشید.

ممنون از شما که تا انتهای این مقاله همراه آکادمی بیتریوم بودید.