برای ارائه یک محصول مالی در سیستم اقتصادی سنتی به یک نهاد متمرکز مانند بانک احتیاج داریم. دریافت وام در سیستم مالی سنتی، بدون حضور بانک امکانپذیر نخواهد بود. اما اپلیکیشنهای غیرمتمرکز نیازی به یک نهاد متمرکز ندارند. کنترل دارایی کاربران همواره بر عهده آنهاست و کدها (Code) تمام جزئیات را پیاده سازی میکنند. از این رو هزینههای مربوط به ایجاد و راهاندازی این محصولات مالی کاهش خواهد یافت.
این محصول مالی بر بستر یک شبکه بلاکچین راهاندازی میشوند. در یک بانک، تمام اطلاعات مشتریان و ریزتراکنشهای آنها در سرورهای بانک ذخیره میشوند. اما در فایننس غیرمتمرکز، تمام اطلاعات در یک شبکه بلاکچین ذخیره شده و میان هزاران Node شبکه توزیع میشود. دستکاری و تغییر این اطلاعات کار بسیار دشواری است و هر چه تعداد نودها بیشتر باشد، تغییر اطلاعات پیچیدهتر خواهد شد.
اپلیکیشنهای غیرمتمرکز در واقع قرارداد هوشمند هستند. لذا هر شبکهای که بستری برای ایجاد قرارداد هوشمند ایجاد کرده میتواند زیرساخت ایجاد یک اپلیکیشن غیرمتمرکز باشد. اتریوم، ایاس، ترون، شبکه تزوس، استلار، الگوراند، پولکادات، بایننس اسمارت چین برخی از شبکههایی هستند که میتوان با استفاده از آنها، اپلیکیشن غیرمتمرکز را راهاندازی کرد. اما عمده محصولات امور مالی غیرمتمرکز روی شبکه اتریوم راهاندازی شدهاند. به عبارتی هم اکنون بیش از ۵۶۰ اپلیکیشن غیرمتمرکز در بستر شبکه اتریوم قرار دارد.
نقش بلاکچین در اجرای پروژههای دیفای چیست؟
فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال، زیرساخت لازم برای اجرای پروژههای دیفای را مهیا کردهاند. وقتی در سیستم بانکی تراکنشی انجام میدهید، سابقه تراکنش در مرکز داده خصوصی تحت مالکیت بانک ثبت و ضبط میشود. به کمک فناوری بلاکچین، ثبت و ضبط دادهها در دفتر کل غیرمتمرکز و توزیعشدهای صورت میگیرد.
شاید بپرسید که منظور از دفتر کل توزیعشده چیست؟ به زبان ساده، تمام کاربرانی که در یک برنامه دیفای حضور دارند، نسخهای از دفتر کل را در اختیار خواهند داشت. در این دفتر، اطلاعات مربوط به تمام تراکنشها به صورت رمزنگاریشده نگهداری میشود. این سیستم هویت کاربران را فاش نمیکند؛ درعینحال که تمام تراکنشها مشخص است، هویت واقعی طرفین معامله روشن نیست.
همچنین توزیع دادهها بین کاربران سبب میشود امنیت اکوسیستم ارتقا یابد. تأیید تراکنشها نیز با استفاده از کاربران انجام میشود. به این ترتیب، از هرگونه فعالیت متقلبانهای جلوگیری میشود. طرفداران دیفای ادعا میکنند که تراکنشهای مالی در این شرایط با ایمنی و شفافیت بیشتر صورت میگیرد.
منظور از فایننس غیرمتمرکز یا متمرکز چیست؟
متمرکز بودن امور مالی یک کشور، به این معناست که بازار مالی آن تحت مدیریت کامل مقامات و بانک مرکزی قرار دارد. در دنیای امروز، فایننس غیرمتمرکز شرایطی را برای سرمایهگذاران فراهم میکند که باعث کمرنگتر شدن سیستمهای مالی سنتی و دخالت دولتها میشود. بنابراین با ظهور این نوآوری سیستمهای مالی، مستقل از دولت و بانک مرکزی عمل میکنند. به طوری که سرمایهگذاران کنترل مستقیم بر دارایی خود دارند. به این خدمات مالی، فایننس (وثیقه) یا امور مالی غیرمتمرکز گفته میشود.
دیفای از تکنولوژی نهفته در ارزهای دیجیتال یعنی بلاکچین الهام گرفته است که در آن موجودیهای مختلف، آمار تراکنشها و تاریخچه آنها در دسترس است و توسط یک شخص یا نهاد خاص اداره نمیشود. این موضوع در کیفیت معاملات اهمیت زیادی دارد؛ زیرا استفاده از سیستمهای متمرکز و نیروی کار انسانی، باعث کندی معاملات شده و به کاربران دسترسی کمتری برای مدیریت مستقیم سرمایه خود میدهد.
نحوه استفاده از دیفای چگونه است؟
تا اینجا، مفهوم دیفای را بررسی کردیم. در ادامه، این را موضوع شرح میدهیم که خدمات دیفای به چه شکل در اختیار کاربران قرار میگیرد. برای پاسخ به این سؤال باید به مفهومی به نام برنامههای غیرمتمرکز یا Decentralized application اشاره کنیم. این برنامهها بین کاربران بهاختصار با نام Dapp شناخته میشوند. برنامههای غیرمتمرکز بر مبنای پروتکلهای مشخصی طراحی میشوند.
پروتکلها مجموعهای از قوانیناند که برنامههای غیرمتمرکز بر اساس آنها بهطور خودکار اداره میشوند. پروتکلها همان قوانینیاند که در شبکههای بلاکچین تعریف میشوند. برای مثال، اتریوم را میتوان بزرگترین میزبان برنامههای غیرمتمرکز برشمرد؛ به این معنی که بسیاری از برنامهها مبتنی بر پروتکلهای اتریوم راهاندازی و اداره میشوند.
در حال حاضر، خدمات برخی از پرکاربردترین برنامههای غیرمتمرکز در موضوعات زیر خلاصه میشوند:
1. صرافیهای غیرمتمرکز
صرافیهای غیرمتمرکز پلتفرمهای معاملاتی همتابههمتا هستند که در آن، کاربران مستقیم با هم خریدوفروش میکنند و کنترل داراییهایشان را در اختیار دارند.
2. سیستمهای معاملاتی
هماکنون، تمام معاملات تجاری اعمّ از پرداختها، انتقال وجه، معاملات اوراق بهادار، پرداخت وام و… به کمک برنامههای غیرمتمرکز انجامشدنیاند.
3. کیف پولهای دیجیتال
کیف پولهای دیجیتال برای ذخیره رمز ارزها، یکی دیگر از محصولات پرکاربرد دیفایاند که با استقبال کاربران مواجه شدهاند.
4. سیستمهای وامدهی
برنامههای غیرمتمرکز با هدف پرداخت وام نیز پرطرفدارند. در این برنامهها کاربران میتوانند داراییهای خود را بهعنوان وام به دیگران اعطا کنند و در ازای آن، سود مشخصی دریافت کنند.
5. استیبل کوینها
پروژههای دیفای در زمینه تعریف استیبل کوینها نیز وارد شدهاند. استیبل کوینها داراییهایی با پشتوانه مشخصاند که ارزش آنها ثابت باقی میماند تا کاربران بتوانند برای در امان ماندن از نوسانات، از آنها بهره ببرند.
6. توکنهای غیرقابل تعویض (NFT)
NFT نوعی از داراییهای دیجیتال است که ارزش افزوده منحصربهفردی دارد. به کمک این توکنها میتوان روی داراییهای مختلف ارزشگذاری کرد. برنامههای غیرمتمرکز زیادی برای راهاندازی و خریدوفروش این توکنها وجود دارد.
مزایای دیفای چیست؟
در دنیای بلاک چین، هر فناوری و فرایندی که به کار گرفته میشود، در اکثر مواقع مزیت بیشتری نسبت به معایبش دارد. دیفای نیز دارای مزایای فوق العادهای است که اینترنت را آماده غیرمتمرکز شدن میکند.
انعطاف پذیری
در هر جای دنیا و در هر ساعت شبانه روز میتوانید به معامله بپردازید. قابلیتی که در اکثر بخشهای مالی دنیای حاضر وجود ندارد. با حوزه دیفای میتوانید هر یک از داراییهای دیجیتال خود در دنیای بلاک چین را در هر ساعت از شبانه روز معامله کنید. در این فرایند زمان زیادی برای انتقال و تایید تراکنش صرف نمیشود. از طرف دیگر، هزینه انجام معاملات نیز تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا میکند.
حفظ حریم خصوصی در انجام معاملات
اصطلاحی که برای این امر در دنیای بلاک چین استفاده میشود، Pseudonymous است. این امر به استفاده از نام مستعار در دنیای بلاک چین اشاره دارد. برای این که در یک بانک یا بورس فعالیت داشته باشید، باید با استفاده از مدارک شخصی ثبت نام کنید.
در این فضا امکان پیگیری شخصی شما و معاملات وجود دارد. با فناوری دیفای نیاز نیست هیچ نام، ایمیل و اطلاعات شخصی برای معاملات استفاده شود. در این فضا تمامی اطلاعات شخصی کاربران حفظ شده و امنیت آنها تضمین میشود.
فضای باز معاملاتی
در برخی کشورهای دنیا، همه افراد به صورت یکسان به خدمات مالی دسترسی ندارند. محدودیتهای مخلتفی برای استفاده از این خدمات برای افراد تعیین شده است. شاید این موضوع توسط افراد برخی کشورها دست کم گرفته شده باشد که دلیل آن، وجود فضای بازتر معاملاتی است.
فضای بازی که دیفای برای اقتصاد و معاملات ایجاد میکند، میتواند مشکلات افراد ساکن در برخی کشورها را حل نماید. با فناوری دیفای، همه افراد، از هر بخش دنیا با هر نژادی به خدمات مالی یکسانی دسترسی خواهند داشت.
سرعت بالا
به دلیل استفاده از قراردادهای هوشمند و استفاده از نرم افزارها، فرایند تایید و انجام معامله در دنیای بلاک چین سرعت بیشتری دارد. سرعت پایین انجام تراکنشها یکی از ایرادات اقتصاد دنیای سنتی است.
بهترین پروژههای دیفای در سال 2022
برای آشنایی بیشتر با فضای امور مالی غیرمتمرکز، تعدادی از برترین پروژههای فعال در این زمینه را معرفی میکنیم. هریک از این پروژهها معمولاً یک یا چند ارز دیحیتال اختصاصی دارند. کاربران برای استفاده از خدمات پروژههای دیفای، باید از این ارزهای دیجیتال استفاده کنند. ارزش بازار این توکنها معیار مهمی برای ارزیابی میزان موفقیت پروژههای دیفای است. بر این اساس، ازجمله برترین پروژههای DeFi در سال 2022 میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. کازماس (Cosmos)
یکی دیگر از پروژههای دیفای مطرح در بازار رمز ارزها، کازماس است. این پروژه راهحل نوآورانهای برای حل یکی از مشکلات قدیمی بلاکچین عرضه کرده است. کازماس به دنبال ایجاد زیرساخت لازم برای همکاری و تعامل شبکههای بلاکچین مختلف است. برای مثال، به کمک کازماس به شبکه بیتکوین اجازه داده میشود که دادههای خود را با اتریوم یا هر شبکه دیگری به اشتراک بگذارد.
این ایده خلاقانه سبب شده است تا کازماس در کانون توجهات قرار بگیرد. توکن اختصاصی این پروژه، اتم (ATOM) نام دارد. این توکن در سال گذشته رشد چشمگیری داشته است.
2. دیسنترالند (Decentraland)
متاورس یکی از مفاهیم نوپا در عرصه فناوری بلاکچین است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، در سالهای آینده خیلی بیشتر درباره متاورس خواهیم شنید؛ بنابراین، بسیاری از افراد در حال حاضر برای کسب سودهای سرشار در بلندمدت، به فکر سرمایهگذاری در پروژههای متاورس افتادهاند. دسنترالند یکی از معروفترین پروژههای متاورسی در بازار رمز ارزهاست.
این پروژه روی بلاکچین اتریوم راهاندازی شده است. جالب است بدانید که دیسنترالند نوعی بازی است که افراد در قالب آن به خریدوفروش ملک میپردازند. شاید کمی برایتان عجیب باشد، ولی بهتازگی قیمت برخی از قطعات زمین در این بازی به حدود یک میلیون دلار رسیده است. مانا (MANA) توکن بومی دیسنترالند است؛ در سال 2018، قیمت این توکن فقط 0/025 دلار بود، اما در اواخر سال 2021 به حدود شش دلار رسید.
3. یونی سواپ (Uniswap)
یونی سواپ برترین صرافی غیرمتمرکز بازار ارزهای دیجیتال شناخته میشود. این صرافی پلتفرمی ایجاد کرده است تا کاربران در قالب آن به صورت همتابههمتا معامله کنند. برای کار کردن با این صرافی هیچ نهاد واسطه یا متمرکزی دخالت ندارد. یونی سواپ بهخوبی توانسته است خود را به عنوان رقیبی جدی برای صرافیهای متمرکز، مانند بایننس و کوکوین معرفی کند. این صرافی توکنی اختصاصی با نام یونی سواپ نیز دارد که در حال حاضر، در جمع 30 ارز دیجیتال برتر از نظر حجم بازار قرار گرفته است.
چطور پروژههای دیفای را پیدا کنیم؟
همانطور که احتمالا تا الان هم متوجه شدید هر شبکهای که قابلیت توسعه قراردادهای هوشمند را داشته باشد میتواند پروتکل دیفای هم راهاندازی کند. اما چطور باید این پروتکلها را پیدا کنیم و اطلاعاتی درباره نحوه کارکرد آنها بهدست بیاوریم؟ برای این کار میتوانید از سایتهایی مثل دیفای پالس (Defi Pulse) یا دیفای لاما (Defillam) کمک بگیرید. دیفای لاما سایت رتبهبندی پروتکلهای دیفای است و پروژهها را به تفکیک شبکه، ارزش کل قفل شده (TVL)، نوع محصول و غیره دستهبندی میکند.
کلام پایانی
در این مقاله بحث شیرین و جذاب دیفای را کامل بررسی کردیم. DeFi نیز مانند قسمت های دیگر بازار ارزهای دیجیتال هنوز جوان و نوپا است و مسیری طولانی و آینده خوبی پیش رو دارد. با وجود این، در سالهای گذشته، همواره در مسیر روبهرشد گام برداشته است. علاقه کاربران برای کوچ کردن از بازارهای متمرکز به سمت ساختارهای غیرمتمرکز به همگان اثبات شده است؛ بااینحال، تداوم این رویه به ایدههای نوآورانه جدیدی نیازمند است تا فضای حاکم در اکوسیستم دیفای، بهخوبی در مسیر رشد باقی بماند.
نظرات خود را در بخش دیدگاه ها با آکادمی بیتریوم به اشتراک بگذارید. همچنین می توانید مقاله آینده دیفای (DeFi) در سال ۲۰۲۲ را از سایت ما بخوانید.
