در دهه های اخیر، ارتباط بین نرخ بهره و تورم به یکی از مسائل مهم و پیچیده در اقتصاد تبدیل شده است. این دو مفهوم، که هر یک به تنهایی تاثیرات گسترده ای بر اقتصاد دارند، به شیوه های مختلفی بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و درک دقیق این ارتباط می تواند به تصمیم گیری های صحیح تر در زمینه سیاست گذاری اقتصادی کمک کند.
نرخ بهره، که درصدی است که بانک ها و سایر موسسات مالی برای قرض دادن یا پس انداز کردن پول اعمال می‌کنند، می تواند به عنوان ابزاری برای کنترل تورم مورد استفاده قرار گیرد.
از سوی دیگر، تورم که به افزایش عمومی سطح قیمت ها در اقتصاد اشاره دارد، می تواند نرخ بهره را تحت تاثیر قرار دهد.
در این مقاله، به بررسی چگونگی تاثیرگذاری نرخ بهره بر تورم و بر عکس خواهیم پرداخت و تئوری ها و مکانیسم های مختلفی که این ارتباط را توضیح می دهند را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
هدف این مقاله، ارائه یک دیدگاه جامع و علمی از نحوه تاثیرگذاری متقابل این دو متغیر اقتصادی و ارائه راهکار هایی برای بهبود سیاست های اقتصادی به نفع مردم است که می توانند با سرمایه گذاری در بازار های مالی از تورم عقب نمانند.
نرخ بهره و تورم به زبان ساده
نرخ بهره:
نرخ بهره به زبان ساده درصدی است که بانک ها یا سایر موسسات مالی برای قرض دادن پول به افراد یا شرکت ها اعمال می کنند. این درصد نشان دهنده هزینه ای است که وام گیرنده باید علاوه بر مبلغ اصلی وام، به بانک پرداخت کند.
همچنین، وقتی شما پول خود را در حساب پس انداز می گذارید، بانک به شما نرخ بهره ای پرداخت می کند که به آن بهره ی پس انداز می گویند.
به عبارت دیگر، نرخ بهره هزینه ای است که برای استفاده از پول قرضی یا پاداشی که برای پس‌انداز کردن پول دریافت می شود.
تورم:
تورم به زبان ساده به افزایش مداوم و کلی سطح قیمت کالاها و خدمات در یک اقتصاد گفته می شود که به معنای کاهش ارزش واقعی پول است، زیرا با همان مقدار پول نمی توان همان مقدار کالا یا خدمات را خرید که قبلاً می شد.
تورم معمولاً از طریق شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) یا شاخص قیمت تولید کننده (PPI) اندازه گیری می شود.
به عبارت دیگر، تورم یعنی افزایش هزینه زندگی و کاهش قدرت خرید.
مثال:
– نرخ بهره: فرض کنید شما ۱۰۰۰۰۰ تومان از بانک وام می گیرید و نرخ بهره ۵٪ است. این بدان معناست که شما باید علاوه بر ۱۰۰۰۰۰ تومان، مبلغ ۵۰۰۰ تومان هم به عنوان بهره به بانک پرداخت کنید.
– تورم: اگر نرخ تورم ۳٪ باشد و شما در سال گذشته با ۱۰۰۰۰ تومان می توانستید یک بسته قند بخرید، امسال برای خرید همان بسته قند به ۱۰۳۰۰ تومان نیاز خواهید داشت.
نسبت بین نرخ بهره و تورم
نسبت بین نرخ بهره و تورم یکی از موضوعات مهم و پیچیده در اقتصاد است. این نسبت به چگونگی تأثیرگذاری این دو متغیر اقتصادی بر یکدیگر اشاره دارد.
تأثیر نرخ بهره بر تورم
نرخ بهره یکی از ابزارهای کلیدی است که بانک های مرکزی برای کنترل تورم استفاده می کنند. بانک مرکزی می تواند نرخ بهره را افزایش یا کاهش دهد تا تورم را کنترل کند:
– افزایش نرخ بهره: وقتی بانک مرکزی نرخ بهره را افزایش می دهد، هزینه وام گرفتن برای افراد و شرکت ها بیشتر می شود. این امر باعث می شود که تقاضا برای کالاها و خدمات کاهش یابد، که می تواند به کاهش تورم منجر شود.
به عبارت دیگر، افزایش نرخ بهره می تواند رشد اقتصادی را کند تر کند و تورم را کاهش دهد.
– کاهش نرخ بهره: برعکس، وقتی بانک مرکزی نرخ بهره را کاهش می دهد، وام گرفتن ارزان تر می شود و افراد و شرکت ها بیشتر وام می گیرند و خرج می کنند. این موضوع می تواند تقاضا برای کالاها و خدمات را افزایش دهد و به افزایش تورم منجر شود.
تأثیر تورم بر نرخ بهره
تورم نیز می تواند بر نرخ بهره تأثیر بگذارد. بانک های مرکزی معمولاً نرخ بهره را بر اساس سطح تورم تنظیم می کنند:
– افزایش تورم: اگر تورم افزایش یابد، بانک مرکزی ممکن است نرخ بهره را افزایش دهد تا ارزش پول را حفظ کند و از افزایش بیشتر تورم جلوگیری کند. این امر به این دلیل است که افزایش نرخ بهره می تواند تقاضا را کاهش داده و تورم را مهار کند.
– کاهش تورم: اگر تورم کاهش یابد یا در سطح پایینی باشد، بانک مرکزی ممکن است نرخ بهره را کاهش دهد تا اقتصاد را تحریک کند و رشد اقتصادی را افزایش دهد.
تئوری های اقتصادی مرتبط با نسبت نرخ بهره و تورم
برخی تئوری های اقتصادی نیز به توضیح ارتباط بین نرخ بهره و تورم کمک می کنند:
– منحنی فیلیپس: این تئوری نشان می دهد که بین نرخ بیکاری و تورم رابطه معکوسی وجود دارد. به این معنا که کاهش بیکاری می تواند منجر به افزایش تورم شود.
– تئوری نرخ بهره فیشر: این تئوری بیان می کند که نرخ بهره اسمی برابر است با نرخ بهره واقعی به علاوه نرخ تورم انتظاری که بانک مرکزی پیش بینی می کند.
نرخ بهره و تورم سال 1403 ایران
در سال ۱۴۰۳، نرخ بهره با کمی افزایش در ایران برای قرض‌الحسنه ۲۳ درصد و برای قرض با سود ۳۶/۲۳ درصد بوده است.
همچنین نرخ تورم طبق آخرین آمار در مهر ماه ماه سال 1403 نرخ تورم سالانه به 33.6 درصد رسیده است. این افزایش ها نشان دهنده تغییرات قابل توجهی نسبت به سال قبل هستند.
عوامل موثر بر نرخ بهره و تورم
عوامل متعددی وجود دارند که می توانند بر نرخ بهره و تورم تاثیر بگذارند. در ادامه به برخی از مهم ترین این عوامل اشاره می کنم:
عوامل مؤثر بر نرخ بهره
- سیاست های پولی بانک مرکزی: بانک های مرکزی از طریق تنظیم نرخ بهره پایه (مثلاً نرخ بهره بانک ها) سعی می کنند تا نقدینگی و تورم را کنترل کنند.
- وضعیت اقتصادی: در دوره های رشد اقتصادی، تقاضا برای پول و وام افزایش می یابد که می تواند نرخ بهره را افزایش دهد. برعکس، در دوره های رکود اقتصادی، نرخ بهره ممکن است کاهش یابد.
- تورم: اگر تورم افزایش یابد، بانک مرکزی ممکن است نرخ بهره را افزایش دهد تا از کاهش ارزش پول جلوگیری کند.
- عرضه و تقاضای پول: میزان پولی که در اقتصاد در گردش است و تقاضا برای آن، می تواند بر نرخ بهره تأثیر بگذارد. افزایش عرضه پول می تواند نرخ بهره را کاهش دهد و بالعکس.
- نرخ بهره بین المللی: نرخ بهره در کشورهای دیگر می تواند بر نرخ بهره داخلی تأثیر بگذارد، زیرا سرمایه گذاران ممکن است به دنبال بهره وری بیشتر در بازارهای جهانی باشند.
عوامل مؤثر بر تورم
- هزینه تولید: افزایش هزینه‌های تولید (مانند هزینه مواد اولیه، دستمزدها و انرژی) می‌تواند منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات شود و تورم را افزایش دهد.
- تقاضا: افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات می تواند به افزایش قیمت ها و تورم منجر شود. این تقاضا می تواند ناشی از افزایش درآمد، مصرف یا سرمایه گذاری باشد.
- سیاست های مالی دولت: سیاست های مالی دولت، مانند افزایش هزینه های دولتی یا کاهش مالیات ها، می تواند تورم را تحریک کند.
- نرخ ارز: نوسانات نرخ ارز می تواند بر تورم تأثیر بگذارد. کاهش ارزش پول ملی می تواند هزینه واردات را افزایش دهد و به تورم دامن بزند.
- انتظارات تورمی: اگر افراد و شرکت ها انتظار داشته باشند که تورم افزایش یابد، ممکن است قیمت ها را به سرعت افزایش دهند که منجر به تورم واقعی شود.
هر دوی این عوامل می توانند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر نرخ بهره و تورم تأثیر بگذارند و سیاست گذاران باید این عوامل را در نظر بگیرند تا بتوانند تصمیمات مناسبی برای کنترل اقتصاد بگیرند.
نتیجه گیری
به طور کلی، رابطه بین نرخ بهره و تورم پیچیده و چند جانبه است و بستگی به شرایط اقتصادی، سیاست های بانک مرکزی و انتظارات تورمی دارد. درک این رابطه می تواند به سیاست گذاران کمک کند تا تصمیمات بهتری در زمینه مدیریت اقتصاد و کنترل تورم اتخاذ کنند.
برای اینکه بتوانید از تورم عقب نمانید و ارزش سرمایه خود را حفظ کنید بهتر است در بازارهای مالی مناسب سرمایه گذاری کنید اما راه یادگیری آن آسان نیست و نیاز به آموزش پیشرفته دارد که آکآدمی بیتریوم این امکان را برای شما فراهم کرده است.
به همین منظور برای شناخت بیشتر با بازارهای مالی و تحلیل های دقیق دوره جامع پیشرفته اسمارت مانی را به خوبی یاد بگیرید تا دچار ضرر و زیان نشوید بلکه سود خوبی به دست آورید.
منابع: اکو ایران
